Günümüzde spor yapan pek çok kişinin sıklıkla tercih ettiği whey protein ve kazein gibi protein tozları ile kreatin gibi enerji destekleyici takviyeler, sporcu besin takviyeleri arasında yer alır. Protein tozu, toz hâline getirilip konsantre bir şekilde tüketilen besin takviyeleridir. Dayanıklılık ve kuvvet sporlarında vücut geliştirme ve kas kazanımını optimal düzeyde tutma konusunda etkili olan takviyelerin faydasını görmek için kullanım dozu ve süresi önemlidir.
Protein tozları çeşitlerine göre vücutta farklı işlevlerde kullanılır. En sık kullanılan protein tozu türlerinden biri whey proteindir. Peki whey protein nedir? Kilo aldırır mı?
Whey protein, peynir ve yoğurt elde etmek için süt işlenmesi sırasında artakalan hafif renkli sıvıdan elde edilmektedir. Yani halk arasında yaygın olarak bilinen şekliyle peynir altı suyunun toz hâle getirilmesi yoluyla elde edilen bir besin takviyesidir.
Whey protein takviyesi dayanıklılık ve direnç gerektiren sporlarla ilgilenenler tarafından sıklıkla tercih edilir. Mide ve bağırsaklardan hızlı bir şekilde emilen whey protein genellikle spordan kısa bir süre önce ya da sonra kullanılır.
Whey proteinin elde edilme yöntemine göre farklı formlarda bulunması mümkündür. Bunlardan biri protein konsantresidir. İçeriğinde bir miktar da laktoz ve yağ asidi olmasından dolayı yumuşak ve lezzetli bir aroması vardır. Protein konsantresi şeklindeki whey proteinin laktoz içermeyen formları da bulunur.
Protein izolat olarak adlandırılan formunda hemen hemen hiç laktoz, yağ asidi ve mikro besin öğesi yoktur. Hidrolize whey olarak da bilinen protein hidrolizarı önceden sindirilerek üretildiğinden daha hızlı bir şekilde emilir. Özellikle spor sırasında sindirim güçlüğü çeken bireyler için doğru bir tercih olabilir. Ancak diğer formlara göre daha pahalıdır ve acı bir tadı vardır.
Sütün içinde bulunan protein, laktoz, mineraller ve eser miktarda yağ içeren whey proteinin için en çok bulunan madde proteindir. Yapılan araştırmalara göre whey protein yalnızca kas yapmak için değil, bunun yanı sıra kilo verme ve yağ yakma amacıyla da kullanılabilir.
Protein en doyurucu besin olduğundan 50 gram protein içeren kişi aynı oranda karbonhidrat ya da yağ tüketen kişiye göre daha fazla tokluk hisseder. Bunun en güzel göstergelerinden biri, sabah bol proteinli bir kahvaltı yapıldığında gün boyu yenilen yemek miktarının azalmasıdır. Aynı zamanda proteinin termik etkisi diğer makro besinlere göre daha yüksek olduğu için tüketilen proteini sindirmeye çalışan vücudu daha fazla enerji harcaması gerekir.
İştahın kontrolü birçok farklı hormon tarafından gerçekleşir. Whey protein tozunda, doygunluğu artırma ve iştahı azaltma özelliğine sahip cholecystokinin isimli bir peptit bulunur.
İnsan vücudunda besinleri kaslara ve hücrelere taşıma görevi insülin hormonuna aittir. Çok fazla işlenmiş karbonhidratlı gıdalar tüketildiği durumlarda insülin seviyesi sürekli yüksek kalır. Zaman içerisinde hücreler insüline karşı direnç kazandığından hücrelere enerji göndermek için daha fazla insülin sağlanması gerekir.
Vücut insüline karşı direnç kazanıp kanda normale göre daha fazla insülin dolaşmayan başlayınca yağ depolanması kolaylaşır. Çünkü insülinin görevlerinden biri de yağ hücrelerine yağ depolamaktır. Whey proteini insülin hassasiyetini artırarak daha az insüline ihtiyaç duymanızı sağlar. Bu sayede vücudunuzun yağ depolaması zorlaşır.
Yapılan araştırmalara göre spordan önce whey protein alınması durumunda enerji olarak glikoz yerine yağ kullanımı teşvik edilmektedir. Aynı zamanda whey protein içerisinde kas yapımı için gerekli olan amino asitler de bulunmaktadır. Whey protein kullanımıyla birlikte vücuttaki kas miktarı arttıkça gün boyu yakılan kalori de artar ve kilo verme süreci hızlanabilir.
İştahı kontrol eden hormonlardan biri olan serotonin, triptofan isimli bir amino asit ile birikte üretilir. Whey protein tozunun içinde yüksek miktarda triptofan bulunur. Whey proteinin diğer bir özelliği ise kas yıkıcı ve yağ yapısı stres hormonu olan kortizolü düşürmesidir. Kortizolün sürekli yüksek kalması durumunda depresyon ve depresyona bağlı iştah artışı görülebilir.
Whey protein, son yıllarda hem sporcular hem de sağlıklı yaşam tarzını benimseyen bireyler arasında popülerliğini hızla artıran bir besin kaynağı hâline gelmiştir. Bunun başlıca nedenlerinden biri, whey proteinin kas yapımında ve egzersiz sonrası toparlanmada oynadığı kritik roldür. Aktif yaşam tarzını benimseyenler için protein alımını artırmak, sadece kas kütlesini artırmakla kalmaz, aynı zamanda kasların hızlı ve etkili bir şekilde onarılmasına da yardımcı olur. Bunun yanı sıra whey proteinin kilo kontrolü, bağışıklık sistemini güçlendirme ve genel sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
Whey protein, süt ürünlerinin üretimi sırasında elde edilen bir yan üründür. Yüksek bioyararlanımı sayesinde vücut tarafından hızlı bir şekilde emilir. Özellikle yoğun antrenman programı olanlar için büyük bir avantaj sağlar. Protein tozları, kolayca hazırlanabilmeleri ve taşınabilir olmaları nedeniyle de pratik bir besin takviyesi olarak öne çıkar. Ancak, whey proteinin besin profili ve tüketim miktarının dengeli bir diyetle nasıl entegre edileceği konusunda bilgi sahibi olmak son derece önemlidir.
Whey protein antrenmandan önce, sonra ve uykudan önce alınabilir. Antrenmandan önce almak onarım sürecini önceden başlatmayı sağlar. Kaslar egzersiz sırasında zarar görse de, onların eski hâline gelmesini sağlayacak proteinler vücutta hazır olur. Önerilen spora başlamadan ortalama 45 dakika önce whey protein almaktır.
Antrenman bitimini takip eden 40 dakika içinde whey protein almak, egzersizlerden sonra kaybedilen enerjiyi yerine getirip kas onarımını sağlamak açısından önemlidir.
