Sıvı tüketimi her yaş grubundan birey için son derece önemlidir. Spor gibi hızlı bir şekilde su ve elektrolit kaybına neden olan aktiviteler sırasında ise daha da dikkat edilmesi gereken bir duruma dönüşür. Basit bir koşu da kardiyo gibi yoğun bir çalışma da yapsanız, farklı seviyelerde sıvı ihtiyacınız olduğunu göz ardı etmemelisiniz. Kaybedilen sıvı miktarına ve mineral oranına bağlı olarak çeşitli yoğunluk seviyelerine sahip sporcu içeceklerini tüketmek, hızlı bir geri kazanım ve toparlama sürecini destekleyecektir.
Bileşiminde sıvı, karbonhidrat ve elektrolitler bulunan solüsyonlar olan sporcu içecekleri; egzersiz öncesinde, sırasında ya da sonrasında tüketilebilir. Sporcu içecekleri egzersiz sırasında sıvı kaybını önlemek, enerji kaynağı olarak karbonhidrat desteği sağlamak ve terleme yoluyla kaybedilen elektrolitleri yerine koymak için kullanılır.
Egzersiz sırasında gereksinim duyulan enerjinin neredeyse tamamı karbonhidrat ve yağlardan sağlanır. İnsan vücudunda enerji ihtiyacını günlerce aralıksız olarak karşılayabilecek kadar yağ deposu bulunsa da, karbonhidrat depoları sınırlıdır. Hatta karbonhidrat depolarının birkaç saatlik egzersizle tükenmesi dahi söz konusu olabilir.
Egzersiz sırasında karbonhidrat depoları tükenince yorgunluk artar ve spor performansı düşer. Bu nedenle sporculara egzersizden önce, egzersiz sırasında ve sonrasında karbonhidrat kaynağı besinler tüketmesi önerilir.
Karbonhidratların yanı sıra vücutta sıvı ve elektrolit kaybı da olur. Egzersiz sırasında terleme yoluyla sodyum kaybı arttığında hiponatremi oluşarak performansı düşürür ve kas kramplarını tetikler. Terlemeye bağlı olarak vücut ağırlığı %2 ya da üzeri oranda düştüğü takdirde fiziksel kapasite ve düşünsel fonksiyonlar olumsuz şekilde etkilenebilir. Sporcuların egzersiz sırasında karbonhidrat, sıvı ve elektrolit içeren sporcu içecekleri tüketmesi bu tür istenmeyen durumları ortadan kaldırmaya yardımcı olabilir.
Farklı egzersiz ya da spor aktiviteleri sırasında yaşanan sıvı ve elektrolit kaybını önlemek üzere geliştirilen sporcu içecekleri, dehidrasyon riskini minimize etmek için tüketilebilir. Egzersiz yapan bireylerin ya da profesyonel sporcuların performansını olumsuz yönde etkileyebilecek sıvı kaybına karşı özel olarak üretilmiş olan sporcu içeceklerinin pek çok farklı türü vardır.
Sporcu içecekleri aslında yoğun egzersiz programları uygulayanlara ya da profesyonel sporculara hitap etse de, günlük hayatta da sıklıkla tüketilir. Diğer yandan çok sık ve zorlayıcı çalışmalar yapmayan bireylerin sporcu içeceklerini yoğun bir şekilde tüketmesi önerilmez.
Yalnızca günlük temel egzersizler, yürüyüş ya da koşu yapan bireyler sıvı kazanımını basit içeceklerle karşılayabilir. Sporcu içecekleri egzersiz ve spor yaparken ya da sonrasında tüketilmelidir.
Temelde üç gruba ayrılan sporcu içeceklerinin çoğu sıvı geri kazanımı dışında serinletme etkisine de sahiptir. Sporcu içecekleri vücuttaki sıvı yoğunluğuna bağlı olarak hipotonik, izotonik ve hipertronik olarak sınıflandırılır.
Hipotonik sporcu içecekleri, bedenin sıvı yoğunluğundan daha düşük yoğunluğa sahiptir. Mineral ve glikoz miktarı daha azdır. Bu nedenle saf sıvı ihtiyacını karşılamak için kullanılır. Düşük ve orta yoğunluktaki ya da kısa süreli egzersizler için ideal seçeneklerdir.
İzotonik sporcu içecekleri, bedenin sıvı yoğunluğu ile benzer bir yoğunluğa sahiptir. Mineral ve glikoz oranı hipotonik sporcu içeceklerine göre daha fazladır. Orta ve yüksek yoğunluktaki kısa süreli egzersizler için uygun olmasının yanı sıra düşük ve orta yoğunluktaki uzun süreli egzersizler için de tercih edilmektedir.
Hipertronik sporcu içecekleri ise bedenime sıvı yoğunluğundan daha yoğun bir yapıya sahiptir. Yüksek oranda mineral ve glikoz içerir. Yorucu ve zorlayıcı sportif faaliyetler için ideal seçeneklerdir.
Sporcuların yüksek performans sergileyebilmek için enerji verici takviye yiyecek ve içeceklerini tüketmesi gerekir. Sporcunun egzersiz sırasında yeterli enerjiye sahip olması ve sıvı kaybı yaşamaması için hem antrenmandan önce hem de antrenmandan sonra enerji verici sporcu içecekleri tüketmesi önerilir.
Sporcu içecekleri spor sırasında vücudun kaybettiği sıvıyı tamamlamalı, elektrolit dengesini düzenlemeli, metabolizmanın enerji gereksinimini karşılamalı ve spordan sonraki toparlanma sürecinde yeterli hidrasyonu sağlamalıdır.
Enerji verici sporcu içecekleri vücutta sıvı ve karbonhidratın dengelenmesi sürecini destekler. İçecekler midede kolayca sindirilir ve bağırsaklarda hızlıca emilir. Bu sayede vücut üzerindeki etkisi kısa sürede ortaya çıkar.
Sporcu içeceklerinin tüketimi sırasında özen gösterilmesi gereken en önemli noktalardan biri, gereken beslenme kurallarına göre uygun zamanda ve doğru miktarda alınmasıdır. Bu sayede sporcu içeceklerinden optimum fayda sağlanabilir.
Hazır sporcu içecekleri çeşitli markalar tarafından sporculara enerji vermesi amacıyla toz ya da sıvı formda üretilir. Toz içecekler ürün talimatlarına göre hazırlanıp tüketilir. Sıvı içecekler ise şişelerde içilmeye hazır hâldedir. Sporcu içeceklerinin protein katkılı, meyve aromalı ve vitamin takviyeli gibi farklı çeşitleri vardır.
Sporcu içeceklerinin vücuda sıvı ve elektrolitin yanı sıra karbonhidrat sağlaması da söz konusudur. Solüsyon görevi sağlayan sıvı takviyeleri olan hazır sporcu içecekleri enerji içeceklerinden farklı olarak, vücuttaki sıvı kaybının giderilmesi ve elektrolit dengesinin sağlanması amacıyla kullanılır. Hazır sporcu içeceklerinin temel görevleri, sıvı kaybına bağlı olarak gelişen dehidrasyonu önlemek ve kasların toparlanması sürecini desteklemektir.
Diğer yandan sporcu içeceklerini enerji içecekleriyle karıştırmamak gerekir. Yüksek şeker oranına sahip olan enerji içeceklerinin antrenman öncesinde, sırasında ve sonrasında tüketilmemesi gerekir.
